مدارک و شواهد نشان می‌دهد حسابداری در جهان در تمدن های مصر، روم و یونان باستان نیز وجود داشته است. شخصی جمعدار مامور دولت یا شخصی که محافظت از پول یا دارایی دیگری به او محول بوده است در فواصل زمانی مقرر حساب خود را به ارباب یا مسئولان دولتی پس می‌داده است. همانند سایر تمدن ها در تمدن باستانی ایران نیز حسابداری گذشته ای مفصل و خواندنی دارد. در زمان هخامنشی نظام مالی و پولی برای مخارج حکومت وجود داشت. بخشی از کاخ جمشید موسوم به خزانه محل اسناد مالی کاخ های مزبور، به دست آمده است که حکایت از وسعت ثبت اطلاعات مالی آن دوران دارد.
حسابداری یک فناوری و مجموعه‌ای از مقررات است که همه سیستم‌های مالی بر مبنای آن است و هر رویدادی در جامعه به سیستم مالی بستگی دارد. حسابداران (حسابدار رسمی)، کارشناسانی هستند که قوانین و مقررات را به عنوان مرجع رویدادهای مالی به کار می‌گیرند. از آغاز شکل‌گیری جوامع متمدن، حسابداران و حسابداری نقش مهمی را بازی کرده‌اند. نقش موثر حسابداران امروزه تقریبا در کلیه تصمیمات داخلی و بین‌المللی غیرقابل انکار است. آنها مشاورانی امین برای کارهای اجرایی هستند. انواع ویژگی‌های مورد نیاز برای موفقیت عبارتند از: خلاقیت، راه‌حل‌یابی برای مشکلات، تفکر راهبردی، اخلاقیات و تسلط و مهارت در روابط شخصی. اینها انواع ویژگی‌هایی هستند که صاحبان واحدهای تجاری آنها را در یک مشاور امین (حسابدار) جست‌وجو می‌کنند.
در دنیای امروز که هر روز شکل تازه ای از ارتباطات اقتصادی به وجود می‌آید و افراد و شرکتها و مؤسسات با یکدیگر در ارتباط می‌باشند و تغییرات مالی آنها بر یکدیگر تأثیر دارد و روز به روز این فعالیت‌ها پیچیده‌تر می‌شود این عوامل باعث می شود که نقش حسابداری به عنوان فراهم کنندگان اطلاعات مالی با استفاده از استانداردهای حسابداری برای استفاده کنندگان بیشتر مشخص گردد. نیاز روز افزون موسسات و سازمانها به اطلاعات صحیح و بهنگام جهت بکارگیری در فرآیند تصمیم گیری مدیران، مقوله‌ای اجتناب ناپذیر است. در این راستا سیستم اطلاعات مدیریت منبع اصلی ارائه اطلاعات بشمار می‌آید. سیستم اطلاعات حسابداری به عنوان مهمترین زیر مجموعه این سیستم، اطلاعات مالی متنوعی را در اختیار استفاده کنندگان این نوع اطلاعات، خصوصا " مدیران هر سازمان" قرار می دهد. به طور کلی اطلاعات حسابداری بایستی از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشد تا در فرآیند تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد. ویژگی‌های کیفی این گونه اطلاعات نظیر مربوط بودن، و قابلیت اتکاء از جمله خصیصه‌هایی است که بر میزان بکار گیری اطلاعات به‌موقع (بهنگام) تأثیر می گذارد. در این مفاله مختصری در مورد تعاریف حسابداری و تاریخچه و انواع مختلف حسابداری و اهمیت آن بحث شده است.
حسابداری یا به تعبیری زبان تجارت روشهایی است قراردادی که توسط استادان ، کارشناسان و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده است و به تدریج مورد قبول همگان قرارگرفته است و قابل تصحیح و تغییر می باشد. برای حسابداری تعاریف گوناگونی عنوان شده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
فرآیند تشخیص، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد.
حسابداری عبارتست از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران، پرداخت کنندگان مالیات، اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد.
حسابداری عبارتست از فن تفسیر، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی. در حسابداری هدف بر این قرار گرفته است که با بنیانگذاری یکسری ضوابط و قراردادها اطلاعات لازم را برای حل مسایل مالی یک موسسه بدست آوریم .
نیاز روز افزون موسسات و سازمانها به اطلاعات صحیح و بهنگام جهت تصمیم‌گیری به‌موقع مدیران مقوله ای اجتناب ناپذیر است. از این رو سیستم اطلاعات حسابداری مهمترین زیرمجموعه سیستم اطلاعات مدیریت است. اطلاعات حسابداری بایستی از نظر کیفی به گونه ای باشد که بتوان در فرایند تصمیم گیری از آن استفاده نمود. از مهمترین ویژگی های کیفی گزارش‌ها و اطلاعات می‌توان به مربوط بودن، به موقع بودن، اهمیت (خلاصه‌ای از انبوه اطلاعات) قابل مقایسه بودن و صحیح بودن اطلاعات اشاره نمود.
حسابداری انواع مختلفی دارد مثل حسابداری صنعتی، حسابداری دولتی و … یکی از نیازهای اصلی شرکت ها داشتن یک یا چند حسابدار ماهر و کجرب جهت کنترل و اداره ی امور مالی شرکت ها است.
یک دفتر حسابداری باید چه خدماتی را ارائه بدهد؟
– تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی – تحریر دفاتر قانونی
– ثبت نام، تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
– دریافت گواهینامه ارزش افزوده
– مشاوره مالیاتی در خصوص مالیات عملکرد شرکتها، مالیات تکلیفی، ارزش افزوده
– تنظیم گزارشات فصلی (خرید و فروش) ماده ۱۶۹ مکرر مالیاتهای مستقیم
– تنظیم گزارش مالیات حقوق پرسنل
– و دهها خدمات دیگر که خود شرکت نمی تواند به تنهایی به همه آنها رسیدگی کند.
در ادامه به برسی سیستم های حسابداری در ایران اشاره خواهیم کرد.
سیستم های حسابداری در ایران
تاریخ پیدایش سیستم های حسابداری بی ارتباط با تاریخ تکوین حسابداری نیست چرا که هرکجا در مورد روش ارائه اطلاعات مالی و نحوه تهیه گزارشات صحبت شود، گوینده جهت انتقال نظریات خود ناچار از استفاده از مثال ها و ناگزیر از استناد به روش هایی است که مجموعه این روش ها و سلیقه ها در حقیقت نشان دهنده سیستم خاصی از حسابداری در صنعت یا بخش اقتصادی مورد نظر است.
حتی اساتید صاحب نظر حسابداری نیز در کتاب های خود (به خصوص در کتب حسابداری مدیریت و شعبات آن مانند حسابداری صنعتی) سیستم های خاصی از حسابداری را به عنوان دانش یا فن حسابداری مطرح کرده و ناخودآگاه از روش یا سلیقه خاصی به عنوان اصل و اساس یاد کرده و از آن دفاع نموده اند. حسابداری را در اصل یک سیستم اطلاعاتی می دانند و اما قدمت حسابداری و یا بهتر بگوییم سیستم حسابداری به زمانی مربوط می شود که انسان اولیه با شمارش آشنا شد.
آثار تاریخی به دست آمده از تمدن های باستانی نشان می دهد که در حکومت های نخستین و حتی قبایل و اقوام اولیه نیز برای ثبت اطلاعات مربوط به مبادلات تجاری و گرفتن مالیات و طرح و پرداخت مخارج حکومتی، روش هایی ابداع شده که اگر شباهتی با حسابداری امروز ندارد ولی نشان از قدمت و سابقه تاریخی این رشته از دانش اجتماعی بشر دارد.
چرا یک سازمان نیاز به حسابداری دارد؟
آموزش حسابداران و وجود موثر آنها در فراهم آوری اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد و تجزیه و تحلیل این اطلاعات برای توسعه پایدار سازمان ها ، دولت و مشاغل مختلف اهمیت فراوانی دارد. وجود اطلاعات دقیق، اعتماد برانگیز، به‌موقع و مربوط به فعالیت های اقتصادی نه تنها لازم بلکه حیاتی است. این اطلاعات مالی به وسیله نظام های حسابداری گزارش می شود. از این رو تمامی کسب و کارها به یک مدیریت مالی درست و موثر برای رسیدن به موفقیت نیاز دارند. حسابداری از اصلی‌ترین مواردی است که یک کسب و کار در حال رشد به آن نیاز دارد. کنترل حساب های دریافتنی به تحلیل رفتار مشتری به لحاظ بازپرداخت بدهی ها کمک می کند. شناسایی مشتریان بدحساب بودجه بندی دقیق برای کشف ناکارآمدی در برنامه های عملیاتی، آگاهی از تغییرات بازار از طریق بررسی تغییرات ناگهانی در هزینه و درآمد فروش از جمله فواید حسابداری می باشند.
ک حسابدار با علم محاسبه صورت‌حساب سود، ترازنامه، صورت‌حساب حقوق صاحبان سهام، صورت‌حساب جریان وجوه نقد، صورت‌حساب درآمد کل و… نقش بزرگی در تصمیم‌گیری، استراتژی‌های برنامه‌ریزی، تعیین موفقیت، برآورد شکست‌ها و گفتن داستان شرکت به جهان را دارد.
در آخر، حسابداری یک فعالیت اجتماعی – حرفه ای است که شامل منابع انسانی و غیر انسانی می‌گردد و بین منابع انسانی و غیر انسانی واکنشهای متقابلی وجود دارد. تهیه سیستم های مالی و نرم افزار حسابداری و استفاده از یک حسابدار خبره برای حتی یک کسب و کار کوچک امری ضروری است. یک مدیر می تواند همیشه قبل از اتخاذ یک تصمیم با حسابدار مشورت کند و از اوایل تصمیمش آگاه شود همواره تاکید شده است که پیشگیری بهتر از درمان است
- ۱۹/۱۲/۰۳